Tuuina mai e Aumua Amata se tala lata mai i le faaiuga o le vaiaso e uiga i faamanuiaga mo Amerika Samoa mai le pili fou o le CARES
Laumua i Uosigitone—Aso Sa, Ua tuuina mai e le Tamaitaikonekeresi ia Aumua Amata se faapupulaga auiliili o se faamoemoe mo Amerika Samoa mai le Pili o le CARES:
"Talu ona pasia e le Maota o Sui a le Iunaite Setete le lona tolu o pili e faatatau i le Coronavirus i aso e lua ua mavae ma sainia e le Peresetene e avea ma tulafono, ua toatele lo outou mamalu o loo tuufesili- o le a nei la- o le a le tulaga o le a o'o ia a'u poo la'u pisinisi poo la'u galuega lea ua mou atu? O le nei se tala lata mai faapitoa i le faaiuga o le vaiaso ua ou tuuina atu i le vave e mafai ai auā faamatalaga e uiga i le nei mala o le coronavirus ma se tali atu a le malo Feterale i le taimi nei, ma faailoa mo lou silafia e tele fesoasoani eseese tau seleni nei ua ala atu mo Sitiseni ma Tagatanuu o le Iunaite Setete, o a latou pisinisi ma le malo faalotoifale o Amerika Samoa.
E ui sa tapu le fola o le Maota i le Aso Faraile auā le faaitiitia o le pesi o le Coronavirus, na mafai lava ona ou tautala i luma o le Maota a o salalau le papaaao o Sui i totonu o le Potufono e oo lava i le tala pito i luga, ina ia faailoa le lagolagosua atoa i le Pili CARES ma le tele o aiaiga na ou fesoasoani i le fatuga ina ia manuia ai Amerika Samoa faapea isi teritori. Ua le utuva lo matou galulue punoua'i o o'u soatau i le Konekeresi ma a'u nei i totonu o le laumua – ma o nisi o taimi e galue mai nofoaga tu ese – peita'i e felata'i lava ma Sui o isi Teritori faapea a tatou au uma i totonu o le Maota ma le Senate e tausoa faatasi se fesoasoani maoa'e mo teritori ma ia mautinoa o loo aofia lelei ai tatou i totonu o le fesoasoani tuufaatasia mai le pili CARES.
Ua matou iloa e tele pea galuega i totonu o le Konekeresi i aso o i luma ina ia fesoasoani ia Amerika ae o nisi o aotelega auiliili o loo ta'ua i lalo e uiga i le tulafono fou, o le Fesoasoani e tali i le Coronavirus, Lavea'i ma le Faamautuina o le Tamaoaiga (CARES) i lavea'i ma fesoasoani e faasino tonu mo Amerika Samoa.

Finau Amata i luma o le Maota i le Aso Faraile e augani ia pasia le Pili CARES
O se fesoasoani fou e lata i le $40 miliona tuuina sa'o atu e lagolago ai le malo o Amerika Samoa
E lata i le $40 miliona o le seleni e le mo setete (non-state) ua tuu ese o le a maua e Amerika Samoa i totonu o le vaega o fesoasoani tuu sa'o mo faigamalo a setete ma teritori i totonu o le Pili CARES.
O le vaega tonu o le pili lea ua atofaina ai le $3 piliona i lona faatupega ua vaevaeina lea i le va o Amerika Samoa, le Itumalo o Columbia, Kuameni, le Atu Mariana, Puerto Rico, ma le Virign Islands e fua i luga o le faitauaofai o tagata.
O a'u nei ma isi Faipule mo atumotu na fautua faatasi i le faatautaiga a le Maota ma le Senate ia aofia le totogi sa'o atu i malo faalotoifale ma o se faamoemoega autu lea ua taunuu i le pili. O le a maua e Amerika Samoa ma isi malo o atumotu e tusa o le $700 a le tagata to'atasi ae o le aofaiga mo setete e tusa o le $460 ma o lona uiga pe a fua i tagata ta'itasi ua sili atu tatou.
Seleni mo Aoga
Ua aofia i totonu o le Pili CARES e o'o atu i le $153 miliona mo vasega amata e o'o atu i aoga maualuga faapea kolisi i nofoaga mo atumotu laiti.
O lea seleni mai le Konekeresi o le a fesoasoani e totogi ai faiaoga ma le aufaigaluega i vaiaso ma masina o i luma ma le faamoemoe e toe tatala i se taimi lata mai. E ono mafai foi e le Malo o Amerika Samoa/Matagaluega o Aoga ma le Kolisi Tuufaatasi o Amerika Samoa ona faaaoga le tupe e faato ai i porokalama mo aoaoga e faaaoga ai ala o fesootaiga ma isi tulaga manaomia i le anofale faaleaoaoga.
O seleni e maua e atumotu taitasi o le a fuafaatatau e le Failautusi o Aoga i luga o le faatatau a le Failautusi i tulaga manaomia a o galulue faatasi ma le Taupulega a le Kovana i le Matagaluega o Aoga male Kolisi Tuufaatasi o Amerika Samoa e suesue ma faamaonia nei tulaga manaomia.
O Aumua Amata ua mafai ai ona aofia Amerika Samoa i le faitauga o "Setete" e agavaa ai tagata faigaluega i totonu o Amerika Samoa ua vaea i se fesoasoani fou e maua ai le $600 i le vaiaso mo masina e fa mo i latou e le o toe faigaluega e pogai mai le ma'i ua pesi.
O tagata faigaluega i totonu o Amerika Samoa ua faaletonu a latou galuega mai pisinisi tumaoti poo le malo, e aofia ai tagata faigaluega i faalapotopotoga e le maua ai se tupe mama(non-profit) ma tagata faigaluega i le na o le vaega o se taimi faigaluega (part-time), e mafua i le coronavirus, talu ai ua le toe galue o le a maua siaki i vaiaso taitasi e fua i luga o le agavaa. O le a maua e tagata faigaluega o Amerika Samoa faamanuiaga e tutusa ma le faamanuiaga o loo maua e i latou o i le vasega masani o ē e le o faigaluega i le malo aoao – o le a faailoa mai e le Failautusi o Galuega ae ua fuaina e tusa o le $330 i le vaiaso – atoa ai ma se faaopoopoga mai le feterale e $600, o lona uiga e tusa ma le $930 i le vaiaso i le fa masina o faamanuiaga ia latou e le o toe galulue.
O lea fesoasoani tuusa'o mo tagata faigaluega ma o latou aiga ua mafai ona o le fesoasoani tuusa'o mai le ofisa o le Senatoa ia Mike Crapo, o le Taitaifono a le Komiti malosi a le Senate mo Faletupe. Na finau le Senatoa ia aofia la'u talosaga na faia faatasi ma le Faipule ia Sablan o CNMI ma le Faipule ia San Nicholas o Kuameni ina ia aofia ai tatou i nei faamanuiaga e ui e le o i ai sa tatou faatulagaga mo le au le faigaluega.
E pei ona faaaoga e le Konekeresi faatulagaga a setete mo le au le faigaluega e tuuina atu ai siaki i tagata faigaluega ua vaea, o le a mafai e le Malo o Amerika Samoa ona faatautaia nei faamanuiaga fou mo le au le faigaluega ona o le ma'i pesi ma le 100 pasene o seleni mai le feterale i luga o le ausia o se maliliega ma le Failautusi o Galuega e uiga i le faatautaiga o nei seleni ma suesue tagata agavaa e tatau ai e pei ona fuafaatatau e aiaiga a le Matagaluega o Galuega o le a tuuina mai.
$1200 siaki a le tagata matua e agavaa ma le $500 a le tamaitiiti mo Sitiseni poo Tagatanuu na faila lafoga ma maua saogalemu i le 2018 ma le 2019.
O tagata totogi lafoga a Amerika Samoa e agavaa i le seleni toe maua mai e toe faalelei ai (recovery rebate) lea na totogiina atu i isi uma vaega o le Iunaite Setete tusa lava pe sitiseni pe tagatanuu tau lava o le i ai o lou numera saogalemu ma na faila lau lafoga i le 2018 poo le 2019 e le afaina poo le tupemaua mai le W-2 poo le 1009.
Ia vave loa ona faila lau lafoga pe a fai e le i failaina ma ia mautinoa o loo lelei lau tuatusi i le meli poo faatonuga e tuusa'o atu ai seleni i lau tusitupe i se taimi vave lava. O tagata totogi lafoga taitasi o le a maua e oo atu i le $1,200 ma o e faila faatasi e oo atu i le $2,400, atoa ai ma le faaopoopoga e $500 i le tamaitiiti e toatasi. O le nei seleni ua toe maua atu e fua i luga o le failaga lafoga o le 2018 poo le 2019 ma e muta pe a oo le tupe maua faaletausaga i le sili atu ma le $75,000.
Mo le silafia o i latou o loo tali Saogalemu, e le i faila se lafoga, o le a okometi lava ona maua lau ai e tusa o faamaumauga mai a latou Faamaumauga o Penefiti mai le Saogalemu i le 2019.
O le a totogi e le malo feterale le tau atoa o le seleni e toe maua e faalelei ai ma faamanuiaga o le fesoasoani mo e ua le toe galulue ona o le ma'i pesi (PUA).
Na saunoa le Failautusi o Tupe ia Mnuchin o le a tufaina atu seleni ua toe maua (rebate) i le faaiuga o Aperila.
O le matafaioi a le Malo o Amerika Samoa le ausia o se maliliega faatasi ma le Failautusi o Tupe e faamaonia ai tagata agavaa ma faatautaia le vave e faagasolo ai nei seleni ma le vave ona o'o atu o le tupe i totonu o la tatou tamaoaiga faalotoifale.
O le a faaauau pea lo matou galulue faatasi ma le Kovana ia Lolo faapea le Taupulega a le Peresetene ae maise lava le Failautusi o Tupe ia Mnuchin ma le Failautusi o Galuega i Scalia ia mautinoa o le $1,200 o le penefiti tuusa'o ma le $600 o siaki ta'ivaiaso mo le au le faigaluega e vave ona o'o atu i ē o loo manaomia i le vave e mafai ai – o le fesoasoani lea ua alu atu. Ou te fesootai atu lava i aso a sau a o faatulaga aiaiga i totonu o Matagaluega a le Malo Feterale e faatautaia ai nei porokalama fesoasoani ma nisi e ala atu i le Malo faalotoifale o Amerika Samoa.
$375 piliona le Fesoasoani mo Pisinisi Laiti
O le avea o a'u ma Sui Sinia i le Komiti a le Maota mo Pisinisi Laiti, ua ou galue ai ia mautinoa o loo aofia pisinisi laiti a le Teritori i porokalama a le Pili CARES lea e $375 piliona le aofaiga o seleni (grants), e maulalo le tupe faasili e totogi (low interest), o isi e leai ni tupe faasili e totogi ma e i ai nonoga tupe e mafai ona faamagalo mo pisinisi e i lalo ifo i le 500 tagata faigaluega auā le tali atu i le pagatia o loo feagai ai.
O le porokalama e faamagalo ai nonoga tupe e mo pisinisi sa faatumau pea tagata faigaluega e ui i le alu faaifo ma e mafai ai e pisinisi laiti ona gafatia le tau e totogi i galuega, pili mautotogi ma nisi aitalafu i tautua i nisi tulaga. O le porokalama a le Taupulega o Pisinisi Laiti mo Seleni i taimi Faafuasei e Afaina ai le Tamaoaiga e maua mai se tuufaatasiga o tupe e feagai ai ma manaoga ua mafua ona o le coronavirus. O se Porokalama e Fesoasoani i Aitalafu a Pisinisi Laiti o le a fesoasoani e totogi peimeni faalemasina o nonoga tupe mo pisinisi e utiuti le seleni.
E maua foi mai le Pili CARES fautuaga e aunoa ma se totogi e ala mai le Ofisa autu mo le Atinaega o Pisinisi Laiti e fesoasoani i pisinisi i le sailiga o le porokalama sa'o a le feterale e talafeagai ma o latou manaoga.
$200 Piliona mo Falema'i, Tagata Tausima'i, ma Manaoga tau Suesuega ma Faaleleiga
E le gata i le faaitiitia o le tupe e totogi e le Malo o Amerika Samoa i lana vaega mo le Medicaid mai le 17% i le na o le 10.8% o le a sii le vaega e totogi e le Feterale mai le 83% i le 89.2% o le tau o le Medicaid a le Malo o Amerika Samoa ma maua ai se faaopoopoga e $4 miliona ma ona tupu o penefiti e o'o atu i le tausaga 2021. I le ma lea, ua faaavanoa foi e le Pili CARES le $100 piliona e toe totogi ai tautua tau Medicare poo le Medicaid ma tausi ma'i ma falema'i a le malo i le tau e e fesootai ma tulaga na mafua i le coronavirus. O seleni e mafai ona faaaoga e:
Fau pe faatulaga ai fale e le tumau
Fai ai potu poo fale faaopoopo
Lisi ai meatotino
Faatau ai meafaigaluega a le falema'i e aofia ai mea e puipuia ai le tagata
Faatau ai meafaigaluega e fai ai suega
Faaopoopo ai tagata faigaluega ma aoaoga
Mo se Ofisa autu o galuega mo faalavelave faafuasei
Maua ai agavaa e mafai ai ona tali atu pe a sii i luga le faitau
Ua uma ona tatalaina e le Sui Failautusi o le Matagaluega o le Initeria/ Ofisa o Mataupu tau Atumotu le silia i le $800,000 o seleni e faatupe ai meafaigaluega mo suega mo teritori. O Taiala e talosaga ai mo le seleni mai le HHS o le a maua mai i le Matagaluega e Tautua i Tagata ma lo latou Soifuamaloloina a le Iunaite Setete. O le a maua foi e falema'i Faaitumalo i le malo aoao le $1.32 piliona o tupe faaopooopo.
O le Faalapotopotoga o Tautua Faasoifuamaloloina a le Malo Aoao, o se porokalama e faaosofia ai ē o loo faia tautua faasoifuamaloloina e galulue i nofoaga e le lava tautua faafalema'i e pei o tatou, ua tala i tua i le tulaga o loo i ai nei le faatupega e o'o atu ia Novema 30, 2020.
O tautua faasoifuamaloloina e faaaoga ai fesootaiga faaonaponei(Telehealth) ua faalauteleina ina ia mafai ai e falema'i, e aofia ai falemai faaitumalo ona togafitia ma'i e faaaoga ai feiloaiga i luga o fesootaiga faaonaponei (e-visits) ma faaitiitia ai le sosolo o le ma'i coronavirus. E telē foi le aofai ua faato mo suesuega i vaifofo ma vailaau o loo ua faia ma togafitiga fou o loo foliga mai e aoga ua fuafua i vaiaso ma masina o i luma.
$55 miliona mo Seleni i le Matagaluega o Initeria/Ofisa o Mataupu tau Atumotu mo Amerika Samoa ma isi Teritori laiti.
Talu ai atonu e ese mai manaoga o atumotu o le Iunaite Setete mai le Malo aoao ma e le lava foi alamanuia tau tupe, ua tau ai e le Konekeresi i se talosaga a matou o o'u soatau ma a'u nei se faaopoopoga e $55 miliona mo le Fesoasoani a le Matagaluega o Initeria i seleni a le Teritori i totonu o le Pili CARES.
O le vaiaso nei lava na valaau mai ai le Sui Failautusi o Mataupu tau Atumotu a le Matagaluega o Initeria ia Doug Domenech ia a'u e faalauiloa le tuuina atu o le $858,924 mai le nei vaega tupe aga'i i le Faapotopotoga o Sui mo le Soifuamaloloina o Motu o le Pasefika.
O le a faaaoga le tupe e faatau ai meafaigaluega mo suega o le Coronavirus mo Amerika Samoa, Kuameni, le Atu Mariana, ma Setete Sa'oloto
Faafetai ma Faamanuia le Atua ia outou uma i le nei Vaitau o le Eseta. Tumau i le Faatuatua ma e mafai e tatou uma lava ona feagai ma nei faigata se ia o'o i vaiaso ma masina o i luma.
Aumua Amata
###